നേതാവ് ?

നേതാവിനും നേതൃത്വഗുണത്തിനും പൗരാണികകാലംമുതൽ നിർവചനങ്ങളുടെ പെരുമഴയാണ് ഉണ്ടായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. കാലത്തിനും സാഹചര്യങ്ങൾക്കും സംഘടനകൾക്കും വ്യക്തികൾക്കുമനുസരിച്ച് നേതൃഗുണത്തിന്റെ അർഥത്തിനും ഘടനകൾക്കും മാറ്റങ്ങളുണ്ടാകും.

നേതാവിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യങ്ങൾക്ക് സർവസാധാരണമായി മനസ്സിൽ തെളിയുന്നത് രാഷ്ട്രീയനേതാക്കളുടെ ചിത്രങ്ങളാണ്. വിവിധതരം നേതൃത്വങ്ങളിൽ ഒന്നുമാത്രമാണ് രാഷ്ട്രീയനേതൃത്വം. ജനാധിപത്യ ഭരണസംവിധാനം നിലവിലുള്ള നമ്മുടെ രാജ്യത്ത് രാഷ്ട്രീയനേതൃത്വത്തിന് വളരെ ഉയർന്ന സ്ഥാനമുണ്ട്.

ഒന്നിലധികം ഗുണങ്ങൾ ഒരുവ്യക്തിയിൽ ഒത്തുചേരുമ്പോഴാണ് ഒരു മികച്ച നേതാവ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നത്. അതിന് പ്രായമോ വിദ്യാഭ്യാസയോഗ്യതയോ ഘടകങ്ങളല്ല. നാലുവയസ്സുള്ള കുട്ടിക്കും നാൽപ്പതുകഴിഞ്ഞ മധ്യവയസ്കർക്കും അനുഭവങ്ങളുടെ സമ്പത്തുമായി തൊണ്ണൂറുകൾ പിന്നിടുന്നവർക്കും നേതാവാകാൻ കഴിയും.

പാശ്ചാത്യ, പൗരസ്ത്യ പുരാണങ്ങളിലും ചരിത്രകഥകളിലും സംഭവങ്ങളിലുമായി ഒട്ടനവധിതരം നേതാക്കന്മാർ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഇതിൽ ചിലതെല്ലാം മിത്തുകളും ചിലരൊക്കെ ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗവുമാണ്. ശ്രീരാമനും ശ്രീകൃഷ്ണനും ധർമപുത്രരും ബുദ്ധനും അശോകനും മഹാബലിയും ഭാരതീയ ദർശനങ്ങളിൽ വിവിധതരം നേതൃത്വഗുണങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളവരാണ്. പാശ്ചാത്യദർശനങ്ങളിലും ക്രിസ്തുവിനുമുൻപും ശേഷവും നേതാക്കന്മാരുടെ നിരകളുണ്ട്. ക്രിസ്തുവും നബിയും സൃഷ്ടിച്ച സ്വാധീനം ചരിത്രത്തിനൊപ്പം ഇന്നും ചലനങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചുകൊണ്ട് സജീവമായി നിലൽക്കുന്നു.

1840-ൽ തോമസ് കാർലൈൽ അവതരിപ്പിച്ച മഹാനായ നേതാവ് (ഗ്രേറ്റ്മാൻ തിയറി) മുതൽ 1996-ൽ ജിം കോളിൻസ് ആവിഷ്കരിച്ച ലെവൽ അഞ്ച്‌ ലീഡർഷിപ്പ് (ലെവൽ 5 ലീഡർഷിപ്പ്) വരെയുള്ള സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ നേതൃത്വവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പഠനവിഷയങ്ങളാണ്.

വിദ്യാർഥികളിൽ രൂപപ്പെടേണ്ട നേതൃത്വഗുണങ്ങളെക്കുറിച്ചും അതിനുള്ള വഴികളെക്കുറിച്ചുമാണ് ഇവിടെ ചർച്ചചെയ്യുന്നത്. അതിവേഗം മാറ്റങ്ങളുണ്ടാകുന്ന പുതിയ ലോകത്ത് ജീവിതവിജയം നേടുന്നതിന് നേതൃത്വഗുണങ്ങൾ ഉണ്ടായിരിക്കണം. മികച്ച നേതാക്കന്മാരെയാണ് ആധുനിക തൊഴിൽമേഖല സ്വീകരിച്ച് അംഗീകരിക്കുന്നത്.

ഭൂരിപക്ഷം വിദ്യാർഥികളും അസാധാരണമായ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യുന്ന അമാനുഷരാണ് നേതാക്കന്മാർ എന്നാണ് ചിന്തിക്കുന്നത്. എല്ലാ വിദ്യാർഥികളിലും മികച്ച നേതാവാകാനാവശ്യമായ നൈപുണികളിൽ പലതും ഒളിഞ്ഞുകിടപ്പുണ്ട്. അവയെ പരിശീലനത്തിലൂടെ പുറത്തുകൊണ്ടുവരാൻ കഴിയും. അധ്യാപകർക്ക് പാഠപുസ്തകങ്ങൾ വായിച്ച് പഠിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്നവയല്ല നേതാവിനാവശ്യമായ കഴിവുകൾ. വിദ്യാർഥികൾ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ പരിശീലിച്ച് പഠിക്കേണ്ടവയാണിത്. ഈ പരിശീലനവും വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. ഇതിനുവേണ്ടിയാണ് ക്ലാസ് പ്രിഫെക്റ്റുകൾ, ഹൗസ് ലീഡർമാർ, സ്കൂൾ ക്യാപ്റ്റൻ/സ്കൂൾ ലീഡർ തുടങ്ങിയ സംവിധാനങ്ങൾ ആവിഷ്കരിച്ചത്. എന്നാൽ അവയെ പൂർണമായി വിനിയോഗിക്കുന്നുണ്ടോയെന്ന ആത്മപരിശോധന നടക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.

മാതൃകാപരമായ പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെ വിദ്യാർഥികളിലെ നേതൃത്വപാടവം വളർത്തിയെടുക്കുന്നതിൽ അതീവശ്രദ്ധ ചെലുത്തുന്ന വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ഉണ്ടെന്നത് അഭിമാനകരമാണ്. സേവനമനോഭാവം, അച്ചടക്കവും ശാരീരികക്ഷമതയും, രാഷ്ട്രബോധം, സഹപാഠികളോടും സമൂഹത്തോടുമുള്ള പ്രതിബദ്ധത, സൃഷ്ടിപരമായ കഴിവുകളുടെ പ്രോത്സാഹനം, സംഘടനാശേഷി വർധിപ്പിക്കൽ, അന്വേഷണവും ഗവേഷണവും നടത്താനുള്ള താത്‌പര്യം, ശാസ്ത്രബോധം, പരിസ്ഥിതിസംരക്ഷണം, പ്രകൃതിസ്നേഹം, കൃഷിയോടുള്ള ആഭിമുഖ്യം വളർത്തൽ, പുതിയ തൊഴിലവസരങ്ങളും അതിനനുയോജ്യമായ പഠനവിഷയങ്ങളും സ്ഥാപനങ്ങളും കണ്ടെത്തൽ, മൂല്യബോധം, അച്ചടക്കം, ആത്മവിശ്വാസം, ആശയവിനിമയശേഷി വർധിപ്പിക്കൽ തുടങ്ങി ഒരു നേതാവിൽ ഒത്തുചേരേണ്ട ജീവിത നൈപുണികൾ പരിശീലിപ്പിക്കാൻ ധാരാളം അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കിനൽകുന്ന ധാരാളം സ്ഥാപനങ്ങളുണ്ട്.

വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ഏകലക്ഷ്യം എൻട്രൻസ് പരീക്ഷ പാസായി മെഡിസിനോ എൻജിനീയറിങ്ങിനോ അഡ്മിഷൻ കരസ്ഥമാക്കുകയെന്നതാണെന്ന് തെറ്റിദ്ധരിച്ചിരിക്കുന്ന രക്ഷിതാക്കളും അധ്യാപകരുമുണ്ട്. കൗമാരത്തിന്റെ കരുത്തും ചിന്തകളിലെ വൈവിധ്യവും കർമശേഷിയുടെ വെട്ടിത്തിളയ്ക്കലും നേതൃത്വഗുണങ്ങളുടെ പ്രായോഗികതലങ്ങളും അടിച്ചമർത്തുന്ന സ്ഥാപനങ്ങളും വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളായി പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. മറ്റെല്ലാ അവസരങ്ങളും നിഷേധിച്ചുകൊണ്ട് പരീക്ഷകളുടെ ബ്ലിങ്കേഴ്‌സ് (കുതിരക്കണ്ണടകൾ) ധരിപ്പിച്ച് ചാട്ടവാറിനടിച്ച് കുതിച്ചുപായാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുകയാണ് ചിലരുടെ കർമം. അവർ മറന്നുപോകുന്ന രണ്ട് പ്രധാന കാര്യങ്ങളുണ്ട്. വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം ഒരു തൊഴിലധിഷ്ഠിത കോഴ്‌സിന്‌ അഡ്മിഷൻ ലഭ്യമാക്കാൻ കുട്ടികളെ പ്രാപ്തരാക്കുകമാത്രമല്ല, ജീവിതമൂല്യങ്ങളും ജീവിതവിജയത്തിനാവശ്യമായ നൈപുണികളും പരിശീലിപ്പിക്കുകയെന്നതും വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ധർമമാണ്. തൊഴിൽരഹിതരായ പ്രൊഫഷണൽ ബിരുദധാരികളുടെ എണ്ണം വർധിച്ചുവരുന്നു. ഇതിന്റെ ഒരു കാരണം പാഠപുസ്തകത്തിനുപുറത്തുള്ള പഠനങ്ങൾ നിഷേധിക്കപ്പെടുന്ന വിദ്യാർഥികൾ മത്സരപ്പരീക്ഷകളെ അതിജീവിക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുന്നു എന്നതാണ്. അതിനുപരിഹാരം നേതൃത്വപാടവത്തിനുണ്ടാകേണ്ട കഴിവുകൾ എന്താണെന്നു മനസ്സിലാക്കുകയും അവ പരിശീലിക്കുകയുമാണ്. അതിനായി ജനാലതുറന്ന് കാത്തിരിക്കാം.